Mapa - Druja

Druja (biał. Друя) – wieś w obwodzie witebskim, w rejonie brasławskim Białorusi, do 1945 miasteczko w Polsce, w województwie wileńskim, w powiecie brasławskim, siedziba gminy Druja. Druja leży na Pojezierzu Brasławskim, nad Dźwiną, u ujścia Drujki, przy granicy białorusko-łotewskiej.

Miasto magnackie położone było w końcu XVIII wieku w powiecie brasławskim województwa wileńskiego.

Do 1945 leżała przy granicy polsko-łotewskiej. Na łotewskim brzegu Dźwiny leży Przydrujsk.

W I Rzeczypospolitej Druja leżała w województwie połockim. Drewniany zamek wznieśli w Drui w poł. XVI wieku Massalscy. Od 1611 roku stał się własnością rodu Sapiehów, który w 1618 roku wybudowali tu nowy drewniany zamek otoczony wałami, a miejscowość nazwali Sapieżynem. W 1620 król Zygmunt III Waza nadał osadzie prawa miejskie na prawie magdeburskim i herb. W 1643 roku kanclerz Kazimierz Lew Sapieha ufundował tu kościół bernardynów z klasztorem. W dniu 24 grudnia 1654 roku zamek i miasto zajęły wojska moskiewskie pod dowództwem Szeremietiewa. Odzyskany przez Polaków w 1660 ponownie został zajęty i spalony przez Rosjan 1664. Zamek odbudowano, jednak stracił później swoje znaczenie. Podczas II wojny północnej w 1701 roku miasto zajęli Rosjanie. Spotkali się tu wtedy sprzymierzeni w wojnie ze Szwecją król August II (jako elektor saski) i car Piotr I Wielki. W XVIII wieku zbudowano nowy ratusz miejski i wybrukowano ulice. 23 stycznia 1793 roku w II rozbiorze Polski zajęli Druję Rosjanie. Miasto liczyło wtedy 3400 mieszkańców i 500 domów. W dniu 8 sierpnia 1812 roku 240 najznakomitszych obywateli Brasławszczyzny podpisało w Widzach akt przyłączenia powiatu do Królestwa Polskiego. W Drui od XVII w. do 1809 działał męski prawosławny klasztor, podlegający monasterowi w Słucku. Został on zamknięty na mocy decyzji cara Aleksandra I.

W 1824 roku Sapiehowie sprzedali Druję Miłoszom, którzy wybudowali tu nowy dwór (obecnie sanatorium). Część zamku zajmuje obecnie zabudowa miejska, jednak zachowały się fragmenty wałów obronnych zamku Sapiehów.

W 1874 w Drui urodził się Włodzimierz Bieniesiewicz – polski historyk prawa cerkiewnego, archeolog, członek korespondent nauk historycznych i filologicznych Akademii Nauk Strasburga, Monachium, Berlina i Petersburga.

Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku miasto zamieszkiwało 2.453 osoby, 911 było wyznania rzymskokatolickiego, 318 prawosławnego, 6 ewangelickiego, 1.011 mojżeszowego a 207 staroobrzędowego. Jednocześnie 1.221 mieszkańców zadeklarowało polską przynależność narodową, 281 białoruską, 1 niemiecką, 830 żydowską, 84 rosyjską, a 36 litewską. Było tu 457 budynków mieszkalnych. Miejscowość należała do miejscowej parafii rzymskokatolickiej i prawosławnej. Podlegała pod Sąd Grodzki w Drui i Okręgowy w Wilnie; mieścił się tu właściwy urząd pocztowy.

W II Rzeczypospolitej jeszcze przed 1926 rokiem miasto zostało zdegradowane do rangi miasteczka i włączone do gminy wiejskiej Druja, której było siedzibą. Druja początkowo należała do powiatu dziśnieńskiego. 1 stycznia 1926 roku została wraz z całą gminą przyłączona do powiatu brasławskiego. W okresie II RP w Drui istniało gimnazjum im. Stefana Batorego, w którym pod koniec życia nauczał jeden z pionierów polskiego lotnictwa – Włodzimierz Mazurkiewicz. We wschodniej części miasteczka istniały koszary KOP. Stacjonował w nich od 1925 szwadron kawalerii KOP „Druja”. U schyłku II RP stacjonował w miejscowości komisariat Straży Granicznej.

W latach 1927–1930 proboszczem parafii w Drui był wybitny białoruski duchowny Józef Hermanowicz.

W 2006 Druję zdegradowano do wsi; wcześniej była osiedlem typu miejskiego.